Kompanzasyon Nedir ?

Alternatif gerilim ile çalışan motorlar şebekelerde endüktif yük gibi davranır. Endüktif bir güç oluşturan bu davranıştan dolayı normal koşullarda aynı fazda olan gerilim ve akım arasında bir faz farkı oluşur. Reaktif güç olarak şebekeye yansıyan bu durum alternatif gerilimle çalışan motorların kalkışı için olmazsa olmaz bir bileşendir. Çünkü bu motorların kalkış yapabilmesi için gerekli olan manyetik alan faz farkı sayesinde oluşturulabilmektedir. Ancak reaktif güç kalkış anında tüketilmez ve sürekli olarak şebekede iletim halinde kalır. Bu durum şebeke maliyeti ve performansını olumsuz etkiler. Bu durumdan kurtulmak için motorların ihtiyaç duyduğu reaktif güç kullanıcının kendi sistemi içine konulan kapasite elemanları aracılığıyla sağlanır. Bu işleme kompanzasyon denir.

Kompanzasyon Gerekli Midir ?

Ana şebekeler sistemin reaktif güç ihtiyacının tamamını karşılar. Bu nedenle bir sistemde ne kadar çok AC motor varsa, o kadar reaktif güç çekilir. Ana şebeke üzerinde hiçbir zaman tüketilmeyen reaktif güç iletim halinde kalır. Sonuç olarak iletkenler ısınır, gerilim düşümü artar, akım taşıma kapasitesi azalır. Sistemdeki sigortalar çok daha düşük akımlarda atar. Bu gibi olumsuz etkilerden dolayı elektrik dağıtıcıları şirketlere sözleşmeler ile belirli reaktif güç kotaları koymuştur. Hem sistemi korumak hem de kotaları aşmamak için kompanzasyon kesinlikle gereklidir.

Kompanzasyon Yapılmazsa Maliyet Ne Kadar Artar ?

Kompanzasyonu olmayan bir sistemde motorlar tükettikleri aktif güce yakın bir miktarda reaktif güç çekerler. Şebeke için çok büyük bir rakam olan bu değer kota sınırını bir hayli aşmaktadır ve cezaya tabi tutulur.

Ülkemizde reaktif için % 20 ve kapasitif için % 15 oranında kota uygulanmaktadır. Bu kota değerleri aşıldığı takdirde elektrik faturasında aşılan miktara göre değişen oranlarda reaktif veya kapasitif bedel tahakkuk ettirilir.

Örneğin; 100.000 kW aktif güç çeken bir tesiste kompanzasyon sisteminin düzgün çalışmaması nedeniyle 30.000 kVAr reaktif güç çekildiği varsalırsa, bu tesisin reaktif oranı % 30 olacaktır ve % 20 olarak belirlenen reaktif sınırı geçmiş olacaktır. Bu nedenle elektrik faturasında yaklaşık % 20 oranında reaktif ceza bedeli ödenmek zorunda kalacaktır. Bu sınır ne kadar çok aşılırsa, o oranda yüksek cezalar ödenir. Bu cezalardan korunmak için sistem reaktif güç kontrol röleleri ile kontrol edilmeli ve kompanzasyon sistemi elektrik sayaç değerleri ile sürekli takip edilmelidir.

Örnek kompanzasyon sistemi takip raporumuzu indirmek için lütfen tıklayınız.